Afetler söz konusu olduğunda, yapıları, yolları ve toplulukları sadece dakikalar içinde yıkma yeteneği ile deprem, büyük hasara neden olma açısından listenin başında yer alan afettir. Dünyanın en aktif sismik aktiviteye sahip yerlerinden biri, Orta Doğu bölgesinde, Afrika ve Avrasya levhaları arasındaki sınır boyunca uzanan Türkiye’dir. Bu nedenle, özellikle bu alanda depremlerin potansiyel risklerini anlamak ve tahmin etmeyi öğrenmek, işletme yöneticilerinin kurumsal ortamda bir risk yönetimi planı oluşturmasına ve sürdürmesine yardımcı olabilir.
Başlamak için, uzun tarihi boyunca yaşadığı sarsıntı sayısı da dahil olmak üzere Türkiye’deki deprem tarihini anlamak önemlidir. Kayıtlara göre 2000 yılından bu yana 70’ten fazla deprem meydana geldi ve oldukça fazla ölüm ve maddi kayıp yaşandı. Yaşanan sarsıntı sayısının fazla olması nedeniyle kurumsal ortamda depreme hazırlık çok önceden yapılmalıdır.
Bir depremle ilgili riskleri doğru bir şekilde belirleme, anlama ve yönetme yeteneği, kurumsal ortamın önemli bir parçasıdır. Türkiye’deki deprem riski, bina ve ekipman hasarından insan kayıplarına kadar değişebilir; binaların, mülkün onarımı veya değiştirilmesiyle ilgili önemli mali maliyetler ve gelir kaybından bahsetmeye bile gerek yok. İşletme sahipleri, kendilerini ve işletmelerini böyle bir doğal afetle ilişkili katastrofik kayıplardan korumak için kapsamlı bir deprem risk yönetim planı geliştirmeye hazırlıklı olmalıdır.
İlk olarak, en önemli adım, bölgede meydana gelen bir deprem riskini tanımaktır. Bu, yerel sismik faaliyetlerin araştırılmasını, ilgili depremle ilgili haberlerin takip edilmesini ve bir deprem durumunda müdahale edecek acil durum personelinin görevlendirilmesini içerebilir. Bu aynı zamanda acil durum müdahale planlarının ve güvenlik protokollerinin hazırlanmasının yanı sıra potansiyel hasarın önceden haritalandırılmasını da içerir.
İkincisi, deprem riskini yönetmenin önemli bir parçası, yeterli bir İş Sürekliliği Planına (BCP) sahip olmaktır. BCP’ler, şirketlerin bir depremin ilk kesintisinden sonra ticari faaliyetlerine devam etmesine yardımcı olur. Plan, mevcut kaynakları, personeldekilerin rollerini ve sorumluluklarını ve tesislere erişim gibi kritik altyapı hakkındaki bilgileri tanımlamalıdır. Bu, daha fazla kesintiye karşı korunmaya ve operasyonların sürekliliğini en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olabilir. İş sürekliliği planlarının hazır olması ve zaman zaman güncellenmesi, kuruluşların depremden kaynaklanan her türlü hasardan kurtulmasına yardımcı olmak için çok önemlidir. Bu planlar hazırlanırken etkili tahliye teknikleri, alternatif iletişim yöntemleri ve sistemleri, kesintiye uğrayan hizmetleri eski haline getirmek için kaynaklar vb. içeren bir plan dikkate alınmalıdır.
Üçüncüsü, bir deprem riski belirlendikten ve hasarı ve aksamaları en aza indirmek için hazırlıklar yapıldıktan sonra, işletme sahipleri bir deprem olduğunda eylem planları geliştirmeye odaklanmalıdır. Bunlar, şişelenmiş su, ilk yardım çantaları ve pille çalışan ışıklar ve iletişim cihazları gibi acil durum malzemelerinin bir listesini içermelidir. Personel ve misafirler için tahliye planları oluşturmak, binayı tahliye etmek ve binaya geri dönmek için protokoller iletmek ve herhangi bir mülk hasarını değerlendirmek ve bunlara müdahale etmek için planlar da önemlidir.
Her zaman hatırlanması gereken bir şey var ki, ne kadar hazırlıklı olursak olalım, deprem söz konusu olduğunda yine de belli bir düzeyde kaos vardır. Dünyanın aniden sarsıldığı ve her şeyin alt üst olmaya başladığı o an hem endişe verici hem de yıkıcı olabilir. Kurumsal ortamlar için bu, çalışanlar arasında kaos ve kaynaklar, veriler, bilgiler vb. açısından beklenmeyen kayıplar anlamına gelir.
Kaosu azaltmak için deprem sonrası eylemler iyi planlanmalıdır. Depremin hemen ardından, hasarın ve büyüklüğünün derhal değerlendirilmesi, geçici tesislerin kurulması, hassas malzeme ve ekipmanların yerlerinin değiştirilmesi, ele alınması gereken öncelikli hizmetlerin belirlenmesi ve olası ek risklerin planlanması için adımlar atılmalıdır.
Dördüncüsü, bir depremden sonra birçok insan psikolojik desteğe ve kaynaklara ihtiyaç duyacaktır. Bir depremin ilk şoku hafiflerken, psikolojik ve duygusal etkileri devam edebilir ve ek hasara neden olabilir. Sıkıntılı zamanlarda, ele alınması gereken duygusal, psikolojik ve hatta fiziksel zararlar her zaman olacaktır. Şirketler, bir depremin şokunu ve korkusunu yaşayanlara danışmanlık, eğitim ve diğer şekillerde yardım sağlamalıdır. Bu kaynaklar, deprem nedeniyle oluşabilecek uzun vadeli zihinsel travmaların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Şirketler, çalışanlar için duygusal destek planlamalı ve işgücünün zihinsel olarak iyileşmesine yardımcı olmak için travma danışmanlığı gibi hizmetleri hazır bulundurmalıdır.
Sonuç olarak, bir depremle ilgili riskin tanımlanması ve anlaşılması, kurumsal ortamın hayati bir parçasıdır. İşletme sahipleri, bir deprem durumunda riski tanıyarak, yeterince hazırlık yaparak ve kapsamlı bir plan ve kaynak sağlayarak, böyle bir doğal afetle ilişkili riski ve olası kayıpları azaltabilir. Şirketler, kapsamlı bir risk yönetimi planı ile kendilerini, çalışanlarını ve misafirlerini bir depremin tehlike ve zararlarına karşı etkili bir şekilde koruyabilirler.
Kurumsal ortamda risk yönetimi asla hafife alınmamalıdır. Depremler, doğal afetler olmasına rağmen, hazırlıklı olunarak ve etkili iyileştirme planları uygulanarak bir dereceye kadar yönetilebilir. Türkiye, yüksek sismik aktivitesi nedeniyle bunu özellikle önemli kılan yerlerden biridir, bu nedenle risk yöneticileri, kuruluşlarını etkileyebilecek tüm deprem risklerini belirlediklerinden emin olmalı ve bunları ele almak için uygun planlar uygulamalıdır.
